امروزه که هجوم ویروس کرونا نفسها را به شماره انداخته است، لزوم نگاهی دوباره به معضلات بهداشتی و مدیریت بحرانهای اپیدمیک خود را بهتر نمایان کرده است.
بحران برای همهی ماست: همگام با اجتماع در حل آن بکوشیم!
در هر اجتماع زمانی که مشکلی جدی پیش میآید، همه افراد به نوعی تحت تأثیر قرار میگیرند.
هرچند میزان این تأثیرات در افراد مختلف به یک اندازه نیست اما هیچکس کاملاً از تبعات آن معاف نخواهد بود.
آنجا که پای سلامتی و حیات در میان است بیشک قضیه از اهمیت بالاتری هم برخوردار است.
از نخستین روزهای انتشار خبر اپیدمی ویروس کرونا موجی از نگرانی و هراس جمعیت جهان را در بر گرفت.
اگرچه مبدأ این ویروس چین بود و بیشترین قربانیان تا این ساعت نیز متعلق به این کشور است، اما طولی نکشید که بحران از مرزهای این نقطه از جهان گذشت و با عبور از کشورهای مختلف در اقصی نقاط این کره خاکی پراکنده شد.
اخبار مربوط به سرعت و چگونگی انتشار ویروس و تلفات انسانی آن در اماکنی مانند کشتی تفریحی، جزایر دوردست و نقاطی از این قبیل بیش از آن که هراسآور باشد مایه شگفتی شد!!
ویروس کرونا : دشمنی کوچک و نامرئی، با قدرتی بزرگ و شگفتانگیز!
ویروسها، اجزاء ریز میکروبی که تنها با میکروسکوپهای بسیار قوی الکترونی قابل مشاهدهاند. اما اندازه آنها به هیچ عنوان دلیلی بر ضعفشان نیست.
قدرت آنها در رقم زدن مرگی سریع و سخت برای موجوداتی میلیونها بار بزرگتر از خود، جهان را به تفکر واداشته است!!
اما این شوک ظاهراً برای واداشتن اجتماعات انسانی به تجدید نظر در نحوه عملکرد خود در بحرانهای بزرگ لازم بهنظر میرسید.
اطلاعرسانی ضعیف یا مغرضانه، عدم هماهنگی در انجام خدمات پیشگیرانه و مواردی دیگر از این قبیل نشان داد که ویروسها از نظر هماهنگی در عملکرد از انسانها پیشی گرفتهاند.
بنظر میرسد بخشی از این اِهمال به دلیل کمی تجربه و نبود آمادگی برای برخورد با چنین موقعیتهایی رخ داده است.
هرچند نخستین بار نیست که فاجعهای از این دست رخ میدهد.
اپیدمی بیماریهای میکروبی مانند وبا و طاعون که بارها در طول تاریخ بشر اتفاق افتاده نیز همین روند را طی کرده است.
نمونههای پیشین اتفاقاً تلفات سنگینتری را بر انسانها وارد آورده است اما بالا رفتن کیفیت زندگی و تدارکات پزشکی و بهداشتی موجود در عصر حاضر انتظارات را بالا برده و فجایع قبلی عملاً به فراموشی سپرده شدهاند.
اکنون… چه باید کرد؟؟
صرفنظر از آنچه گذشت امروز جهان با بحرانی فوری روبروست که آمار قربانیان کرونا ویروس هر لحظه بالاتر میرود.
برای مواجهه با چنین مشکل سنگینی تصمیماتی قوی، عاقلانه و قابل اجرا لازم است و چون عامل بیماری مُسری بوده و بسرعت و سهولت منتقل میشود لازم است تا برای پیشگیری از آن تدابیر فوری برقرار شود.
یک اشتباه بزرگ دهها کار صحیح را بینتیجه میکند!
در حال حاضر گذشته از اعمال و تدابیر شخصی، نیاز مبرمی به کارهای پیشگیرانه گروهی وجود دارد. چرا که یک حرکت گروهی اشتباه، تأثیر هزاران مورد کار مثبت در این زمینه را از بین میبرد.
مثلاً عدم اطلاع رسانی دولت چین در نخستین روزهای ظهور بیماری به انتشار وسیع کرونا ویروس در بسیاری از کشورها دامن زد و عملاً خدمات جاری در این مورد را کم اثر نمود.
برای انجام یک حرکت جمعی صحیح جهت پیشگیری از یک فاجعه انسانی، پیش از هر چیز نیازمند داشتن آگاهی کافی در مورد نحوه انتشار ویروس کرونا هستیم.
تنها با داشتن چنین اطلاعاتی خواهیم توانست طرحی ضربتی و موثر را عملی کنیم.
پس از این اطلاعرسانی همگانی، طرحی قابل اجرا برای انجام یک استراتژی قوی و منسجم لازم است تا با آن ابتدا سرعت انتشار ویروس را کنترل و سپس اقدامات بعدی در مسیر حذف آن را به انجام رسانیم.
چنین طرحی مسلماً با برنامهریزی دقیق و علمی و محاسباتی با مقیاسهای جهانی قابل ارائه و اجرا خواهد بود و انجام برنامههای خودسرانه و بیپشتوانه و تکروی کشورهای درگیر در بحران بر مشکلات خواهد افزود.
توزیع نامتوازن؟ کمبود ماسک و لوازم بهداشتی؟ یا سودجویی؟
توزیع وسایل پیشگیری از این ویروس همهگیر از مواردی است که این روزها در سطح کشور طرح شده و بسیار موضوع بحث قرار گرفته است.
این طرح موضوع بهخودی خود باعث ایجاد بحثهای تندی شده که قطعاً هیچ کمکی به مهار بیماری نخواهد نمود.
گروههای زیادی از مردم به ماسک طبی، مواد ضدعفونی کننده و تجهیزات لازم برای مقابله با کرونا ویروس دسترسی کافی ندارند.
گروهی نیز به لحاظ اقتصادی قادر به تهیه این ملزومات نیستند.
این مشکلات در حالی ادامه دارد که از یکسو وعدههایی مبنی بر تأمین رایگان این وسایل و از سوی دیگر هجوم عامل بیماری مردم را محاصره کرده است.
اما برای ویروسها، این فرصتی استثنایی است تا قدرت انسان در مقابله با چنین بحرانی را به چالش بکشند.
نقش افراد اجتماع در بحرانهای اپیدمیک
در زمان وقوع بحرانهای بزرگ اجتماعی، تقسیم انرژی و نظم در توالی و مدیریت امور ارزش خود را بهتر از سایر شرایط به رخ میکشد.
بروز هیجانات احساسی و انجام اعمال نسنجیده از مختصات اینگونه اوقات است و کاربرد عنوان “بحران” برای چنین موقعیتهایی نیز به همین دلیل است.
اما اگر تکتک ما از آثار و نتایج این اعمال هیجانی خبر داشته باشیم مسلماً در انجام کارها صبر و تدبیر پیشه کرده و از سرسری گرفتن امور دست برمیداریم.
بحرانی مانند بیماریهای میکروبی از نظر قدرت تخریبگری پنهان خود، با کمتر موردی قابل قیاس است.
اینجا صحبت از جان میلیونها انسان است که ممکن است بخاطر ضعف مدیریتی با بیماری درگیر شده یا قربانی آن شوند.
شک نداشته باشید که نقش کوچک اما موثر تکتک انسانها در جلوگیری از شیوع عامل بیماریزاست که طرحهای بزرگ مقابله را عملی و موفق میگرداند.
پس هر یک از ما موظفیم که بهنوبه خود موازین بهداشتی را رعایت کنیم و در کنترل بیماری که جهان را تهدید میکند کوشا باشیم.
بهترین عملکرد ما در مقابله با ویروس کرونا چیست؟
پاسخ به این پرسش در اولین وهله انجام عملیات فردی پیشگیرانه در این زمینه است که شامل تمام موارد بهداشتی ذکر شده در مطلبی با عنوان ” کرونا ویروس، از پیشگیری تا درمان” آمده که درهمین سایت در دسترس شما قرار دارد.
مرحله بعد هماهنگی این روشها با کارهای گروهی و همگانی در حال انجام است.
بدیهی است تنها با کنترل گروهی و رعایت اصول بهداشتی در سطح اجتماع قادر خواهیم بود تا این ویروس سرکش را مهار کنیم.
نقش مخرب شایعات و باورهای اجتماعی غلط را دست کم نگیریم!
این روزها بازار شایعات، خرافات و باورهای اجتماعی غلط گرم است.
شبکههای اجتماعی که قرار بود ابزار انتشار اطلاعات علمی باشند عملاً بخش بزرگی از توان خود را صرف پراکنده کردن اطلاعاتی بیرویه و اکثراً اشتباه و احساسی نمودهاند.
از تجویز انواع داروهای گیاهی و خوراکیها و نوشیدنیهای مختلف تا تشویق به انجام کارهای سرخود همه و همه بخشی از این پروسه ویرانگر هستند.
با قبول هر خرافه، یک بار بیشتر شانس درمان را از دست میدهیم!
زمان گرانبها میگذرد و در حالی که ما با گوشیهای موبایل خود مشغول تبادل اطلاعات ضعیف و کمارزش هستیم ویروسها در حال پیشروی هستند و ما وقت خود را جلو صفحه تلویزیون میگذرانیم تا بلافاصله پس از آن پیامهای بهداشتی را فراموش کرده و به زندگی عادی خود بازگردیم.
آنهم در حالی که روند زندگی در این روزها عادی نیست!
کار را به کاردان بسپاریم!
پیشنهاد مثبت ما برای همگان سپردن کار به کاردان است.
گوش سپردن به تذکرات جدی و توصیههای پزشکی موثق و قابل اطمینان بخشی از این پیشنهاد است تا در انبوه خرافات و دستورالعملهای مندرآوردی گُم نشویم..
شنیدن هر پیام بهظاهر بهداشتی لزوماً ایمنی بهوجود نمیآورد.
این توصیهها حتی اگر بظاهر بیضرر جلوه کنند زمان را از ما خواهند گرفت و ما را در رسیدن به راهکارهای واقعی و عینی ناکام خواهد کرد.
خود درمانی ممنوع!! فراموش نکنیم، ما پزشک نیستیم…
گفتن اینکه بسیاری از ما ایرانیان در بسیاری از موارد و امور روزانه غیر تخصصی عمل میکنیم هرچند تلخ اما واقعیتی انکارناپذیر است! و از آنجا که در اجتماعی با همین نوع عملکرد رشد کردهایم خطای خود را کمتر احساس میکنیم و در گمانمان سرانجام امور به خیر میگذرد.
ما سالهاست که کارهایمان را به این روش انجام داده و از نتایج نیمبند و ناتمام آن هم راضی شده و بابت این بینظمیها تنبیه نمیشویم.
تجویز و مصرف خودسرانه داروها در موارد بیماری و اظهار نظرهای کارشناسانه در حالی که از مسائل پزشکی و بهداشتی تخصصی بیخبریم مدتهاست که به یک عادت معمولی بین ما تبدیل شده است.
عادتی که با وجود ضررهای بیشمار روزبهروز بیشتر اعمال میشود و براحتی هم قادر به تَرک آن نیستیم.
هر آنچه میشنویم لزوماً درست نیست!
از این بدتر گوش سپردن به سخنان و پیروی از توصیههای کسانی است که علیرغم نداشتن سواد کافی و صرفاً بخاطر شخصیت خاص و گاه کاریزماتیک خود توانستهاند توجه گروههای بزرگی از مردم را به خود جلب کنند و آنها را مُرید خود کنند.
اینجاست که توصیههای غیرعلمی و خودسرانه آنها شروع شده و به کمک رسانه و فضای مجازی خیلی زود، همانند ویروسی بیماریزا، گسترش مییابد و بزودی گوش افراد را پر میکند.
غافل از اینکه انجام این توصیهها ممکن است برایمان بسیار گران تمام شود. و در بهترین حالت وقت و انرژی ما را صرف کارهای بیهوده کند.
در حالی که این روزهای حیاتی و تکرار نشدنی، شاید آخرین فرصت برای مقابله با این بحران جهانی باشد.
سخن آخر…
اما این اهمال و سرهمبندی کارها همیشه ختم به خیر نخواهد شد.
بعضی امور بسیار حساس و دقیق هستند و کمکاری و سهلانگاری در انجام آنها گاه نتایج مصیبتباری برایمان رقم خواهد زد.
مسائل بهداشتی و شاخههای مرتبط با علوم پزشکی از این دسته امور هستند و باید بطور جدی به حل و فصل آنها پرداخت.
در پایان امیدواریم بحران کرونا ویروس با گرفتن کمترین قربانیان ممکن، هرچه زودتر پایان یابد و یک بار دیگر شما را به مراعات اصولی نکات بهداشتی و پیشگیرانه در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی دعوت میکنیم.